Boxtel, 8 mei 2023

“Als het vogelgriepvirus onder varkens gaat circuleren, is er het risico dat daar een mengvorm ontstaat tussen vogelgriep en griepvirussen die bij varkens voorkomen. "Er zijn voorbeelden in het verleden waarbij grieppandemieën zijn ontstaan door een combinatie van vogelgriep en varkensgriep", zegt Koopmans. "En we weten dat varkens gevoelig zijn voor vogelgriepvirussen. Dus er zijn twee manieren waarop dat tot problemen zou kunnen leiden." Bron: NOS

Binnenkort, een jaar na dat eerste rapport, zal er een tweede rapport verschijnen van deze zelfde groep virologen en zoönosedeskundigen. We weten nog niet wat er precies in dit rapport komt te staan en tot welke eventuele maatregelen vanuit de overheid dat gaat leiden. We hadden jullie liever pas geïnformeerd over dit onderwerp wanneer dat allemaal al iets duidelijker was. Afgelopen week is Herenboeren bestuurder Geert van der Veer echter benaderd door Nieuwsuur. Nieuwsuur wil vooruitlopend op dat rapport al een item uitzenden over het onderwerp mogelijke vogelgriep bij varkens en wil daartoe (o.a.) Geert interviewen. Geert heeft, na overleg met verschillende betrokkenen uit de sector en een aantal mensen uit de Herenboerenbeweging, besloten op de uitnodiging van Nieuwsuur in te gaan. De uitzending is morgenavond, 9 mei, om 21.30u. Dat betekent dat we jullie nu al informeren, hoewel we nog niet alle informatie in ons bezit hebben.

Voordat je doorleest, willen we benadrukken dat we jullie graag vragen rustig te blijven omdat er nog niks concreet aan de hand is. Laten we samen geen onnodige paniek veroorzaken. Er zal de komende tijd eerst meer duidelijkheid moeten komen over wat deze ontwikkelingen precies betekenen voor de sector en voor Herenboeren in het bijzonder, voordat er überhaupt geredeneerd kan worden over concrete scenario’s op de Herenboerderij. We achten de kans dat er op korte termijn ingrijpende maatregelen opgelegd gaan worden klein.

Herenboeren Nederland heeft wel al haar verantwoordelijkheid genomen en stappen gezet binnen wat er nu mogelijk is. Bij deze lichten we graag de 5 manieren toe waarop Herenboeren Nederland actie heeft ondernomen om zich voor te bereiden op mogelijke consequenties van deze ontwikkelingen voor gemengde bedrijven.

1. Naar aanleiding van het rapport van voorjaar 2022, heeft Herenboeren Nederland contact gezocht met de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD. Het eerste belangrijkste advies dat ontvingen was om te zorgen voor bioveiligheidsmaatregelen, d.w.z. dat de varkens niet in contact komen met de kippen en vice versa. Dit is al langere tijd ingeregeld. Kippen worden opgehokt of hebben overdekte uitlopen. Varkens worden in een speciale varkensweide gehouden met dubbele bedrading.

2. Ook vindt er in samenwerking met professor Bas Rodenburg van de Universiteit Utrecht op 4 Herenboerderijen (Boxtel, Breda, Rotterdam en Soerendonk) een onderzoek plaats naar het dierwelzijn van de kippen, dat tegelijkertijd let op welke wilde dieren en in het bijzonder wilde watervogels bij de kippen in de buurt komen. Op deze vier Herenboerderijen hangen bij de kippen camera’s die het dierenwelzijn monitoren en ook de omgeving in de gaten houden. Ze hebben nog geen wilde watervogels gezien daar. De laatste twee weken van het onderzoek, die binnenkort starten, zullen de camera’s nog meer dan eerst op de omgeving gericht te zijn met dit doel.

3. Samen met de Gezondheidsdienst voor Dieren is de basis gelegd voor een monitoringsprogramma voor Herenboeren waarin we deze ontwikkelingen kunnen volgen: “komt vogelgriep voor op onze boerderijen, verspreidt het zich naar varkens en hoe voorkom je dat het overloopt op mensen?”. Funding hiervoor is inmiddels aangevraagd. Vóór de zomer hopen we te horen of dit gehonoreerd wordt, en zo ja, dan zou dat geld beschikbaar zijn vanaf januari 2024.

4. We hebben ons bij Thijs Kuijken van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, dé vaccinatie- expert als het op vogelgriep aankomt, aangemeld voor zogenaamde ‘veldproeven’. Het inmiddels beschikbaar gekomen vogelgriepvaccin is tot nu toe alleen in een klinische (binnen)omgeving getest en vanuit de EUR zoeken ze momenteel partijen voor
veldproeven. Met een vaccin hoeven kippen mogelijk niet meer opgehokt te worden, daarnaast draagt het potentieel bij aan de vermindering van de risico’s voor besmetting op varkens

5. Ook hebben we contacten gezocht met Caring Vets en Caring Doctors, evenals de (in oprichting zijnde) Vereniging Buitenvarkens, nu nog Werkgroep Buitenvarkens.

Ter context bij dit alles: er zijn wereldwijd enkele honderden gevallen van vogelgriep bij mensen gezien over de periode 2003-2018, dat zijn nu de officiële getallen (bron: RIVM). In Italië is met verschillende analyses aangetoond dat varkens het vogelgriepvirus kunnen oppakken, maar er zijn nog geen echt zieke varkens geconstateerd. Vogelgriep is ook vastgesteld bij een aantal andere zoogdieren, o.a. vossen, (zee)honden, nertsen en fretten. Wat betreft de schaal: er zijn er op de 11,3 miljoen varkens die in Nederland gehouden worden ‘slechts’ 4000 buitenvarkens.

Verdere ontwikkelingen zullen vanuit Herenboeren Nederland met de boeren van de Herenboerderijen inhoudelijk besproken worden. Maar omdat er na het item van Nieuwsuur mogelijk (veel) vragen te verwachten waren, hebben we deze speciale informatiebrief opgesteld, om hen te ondersteunen bij de woordvoering over dit onderwerp.

Ondanks dat we ons heel goed kunnen voorstellen dat deze brief veel vragen bij je oproept, willen we je vragen deze niet direct allemaal naar je boer of bestuur te sturen. Zoals we hebben geprobeerd duidelijk te maken, is er nog een hoop onzeker. Er zal de komende tijd eerst meer duidelijkheid moeten komen over wat dit precies betekent voor de sector en voor Herenboerderijen in het bijzonder, voordat er überhaupt geredeneerd kan worden over concrete scenario’s op de Herenboerderij. We willen graag nog een keer herhalen wat we hierboven schreven, dat we jullie graag vragen rustig te blijven omdat er nog niks concreet aan de hand is en we samen geen onnodige paniek willen veroorzaken. Bij voorbaat dank voor je begrip en medewerking.

Met vriendelijke groet,

Marjon Wijdeven, Geert van der Veer en Anneke Comello,

Team Herenboeren Nederland